Podróż po Etiopii - część 19 - Plemię Karo, malowani ludzie znad rzeki Omo.

Kolejny dzień prowadzi nas z naszej oazy w Turmi przez Murulle do wioski Kolcho. Niecałe 70 kilometrów drogi zabiera nam dwie godziny jazdy. Wytrzęsieni w aucie docieramy nad rzekę Omo, której zakole pięknie widać z wysokiej skarpy będącej granicą wioski. Ale nie przyjechaliśmy dla jej widoku. Żyje tu plemię Karo, które kultywuje niezwykłą tradycję.

Pozostało ich dwa, może trzy tysiące. To najmniej liczne plemię Etiopii i bodaj najmniejsze na kontynencie afrykańskim. Ich populację pod koniec XIX wieku wytrzebiła plaga śpiączki afrykańskiej, choroby roznoszonej przez muchy tse-tse. Kiedyś Karo byli ludem wędrownym, pasterskim. Dwudziesty wiek zmienił ich sposób funkcjonowania. Utrata dużej ilości bydła w wyniku zabójczych much tse-tse spowodowała, że stali się w większości plemieniem osiadłym. Uprawiają sorgo, fasolę, kukurydzę, żyjąc w miejscach, gdzie nie mogą narzekać na deficyt wody. Bliskość rzeki sprawia, że zajmują się uprawą, łowią też ryby, a uzupełnieniem diety jest mleko krów i kóz oraz ich mięso od święta.

Wydawałoby się, że są podobni do innych plemion w dolinie Omo, ale już po pierwszym spotkaniu wiedzieliśmy, że różnią się. Rodziło się tylko pytanie, czy to zewnętrzne pozory, czy też jakaś głębsza idea.

Tradycją Karo jest malowanie ciała. Ten głęboko zakorzeniony, wiekowy obyczaj definiuje ich zachowania. Wydaje się, że dusze ich przepełnia artystyczna natura, bo powstałe wzory są bardzo różnorodne. By je stworzyć używają białej kredy, węgla drzewnego, żółtej skały mineralnej, sproszkowanej rudy żelaza, bóg wie czego jeszcze... . Dominuje jednak kolor biały. 

"Makijaż" tworzą sekwencje kropek, kresek, grubszych linii, czegoś co przypominać może upierzenie ptaków lub inne wzory znane z natury. Kobiety, dla których tego typu malowanie jest z jednej strony aspektem kulturowym, a z drugiej, wyrażeniem piękna, poświęcają szczególnie dużo czasu na codzienne upiększanie ciała. Bardzo często zmieniają też wzory na swym ciele, by być atrakcyjnymi dla płci przeciwnej. 

O dziwo,  zwyczaj ten dotyczy również mężczyzn, dla których rytuał malowania ciała jest równie ważny.

W tej niezwykłej tradycji biorą również udział dzieci. Dla nich pewnie jest to raczej próba naśladowania dorosłych niż kulturowe dziedzictwo. Sprawia jednak, że rytuał przekazywany jest i utrwalany przez kolejne pokolenia.

Drugą oznaką dbania o estetykę jest okaleczanie ciała, coś z czym spotkaliśmy się już podczas wizyt u innych plemion, choć u Karo tradycja ta jest znacznie rzadsza. Kobiety nacinają sobie wzory na piersiach, brzuchu i plecach. Blizny nacina się brzytwą lub nożem, po czym wciera się popiół, by "utrwalić" wzór. Kobiety takie uważa się za dojrzałe, tym samym godne zainteresowania potencjalnych adoratorów. Dla mężczyzn skaryfikacja to informacja o odwadze, dokonaniu wyjątkowych czynów, zabiciu groźnego zwierzęcia, czy obronie przed wrogiem. Blizna na piersi oznacza najpewniej zabicie śmiertelnego wroga z obcego plemienia. Warto więc pokazać te cechy potencjalnej partnerce oraz zakomunikować współplemieńcom. W wiosce, w której byliśmy nie zauważyliśmy tego typu oznak. Nie byliśmy w stanie odkryć też powodów zaniechania tej tradycji.

A ubiór? Kobiety plemienia Karo noszą się skromnie. Zakładają tylko przepaskę na biodra ze skóry lub kolorowych materiałów. Szyję i tors okraszają zaś ogromną ilością kolorowych naszyjników. Do tego jakieś pióro i kolorowa opaska na czole.

Zadziwiającym jest fakt, że w dobie globalizacji zwyczaje i rytuały plemienia Karo pozostały niezmienne. Poza drobnymi objawami cywilizacji takimi jak rzadko noszone t-shirty lub plastikowe klapki, stosowanie plastikowych pojemników na wodę, czy obecność karabinów AK-74 pełniących bardziej rolę odstraszacza niż środka agresji, lud ten nie został dotknięty plagą cywilizacji. 

Żyją własnym życiem, przyjmując od czasu do czasu gości z cywilizowanego świata, którzy wspomogą ich datkiem za zrobienie zdjęcia i możliwość przyjrzenia się temu co powoli odchodzi w zapomnienie.

To pierwsze przeszkadza czasem w interakcji z ludźmi. Dla mnie, po serii zdjęć, najpiękniejszym doświadczeniem była możliwość rozmowy z ludźmi, którzy są równie ciekawscy jak my. Inność przyciąga. Oni są inni dla nas, my - inni dla nich. Podczas spotkań, gdy chowamy aparat, chętnie uczestniczą w "rozmowach", gdzie rozumie się jedynie gesty, uśmiech, bezpośredni kontakt. 

Wioska plemienia Karo wydaje się znacznie porządniejsza niż te odwiedzone przez nas wcześniej. Po pierwsze jest tam porządek. Mimo skromnego trybu życia nie ma tam śmieci, okolica jest czysta, chaty zadbane.

 

Stworzona infrastruktura w postaci magazynów dla zbóż świetnie spełnia swoją rolę np. w przypadku sorgo, które w wiosce widzieliśmy mielone na mąkę.

Ludzie zajmują się codziennymi pracami, a podział obowiązków jest tradycyjny. Mężczyźni skupiają się na zapewnieniu bezpieczeństwa i tak wychowywani są od dziecka...

... kobiety zaś dbają o dzieci i przygotowywanie posiłków,

np. mieląc sorgo na mąkę.

Wspominając wizytę we wiosce Kolcho na zawsze zapamiętamy twarze pięknych, malowanych ludzi znad rzeki Omo. Tych starszych...

... dojrzałych...

... i młodszych.